Chính sách Nông nghiệp chung EU: “Hại mình, hại người”?

Ủy ban châu Âu (EC) muốn thay đổi Chính sách Nông nghiệp chung (CAP) vốn “nuốt chửng” một nửa ngân sách của Liên minh châu Âu (EU), nhưng vấp phải sự phản đối của hai thành viên trụ cột là Đức và Pháp.

Thật hiếm có vấn đề nào gây chia rẽ Đông-Tây Âu như Chính sách Nông nghiệp chung (CAP), khi mà số tiền dành cho trợ cấp nông nghiệp khổng lồ 56 tỷ euro (gần bằng nửa ngân sách EU) lại “nước chảy chỗ trũng” và chui vào túi các “đại chủ trang trại” giàu có ở Tây Âu.

Kém hiệu quả và bất công

Các cuộc thương lượng về cải cách chính sách nông nghiệp châu Âu dự kiến sẽ được bắt đầu trong quí 1/2011và chắc chắn đây sẽ là những cuộc tranh cãi nảy lửa. Có một điều rõ ràng là Liên minh châu Âu không thể tiếp tục rót một nửa ngân sách vào trợ cấp nông nghiệp như trước vì theo  Hiệp ước Lisbon, Nghị viện châu Âu lần đầu tiên có tiếng nói bình đẳng với ngành hành pháp về vấn đề này.

Nhiều chính khách ở cả Paris lẫn Berlin đều muốn mọi thứ được giữ nguyên như cũ, nếu không các khoản trợ cấp nhà nước hào phóng cho ngành nông nghiệp sẽ biến mất. Từ lâu, EC đã nhận thấy rằng Chính sách Nông nghiệp chung hiện nay không chỉ vô cùng tốn kém, không có hiệu quả và bất công mà còn tác hại đến môi trường.

Hiện thời, nông dân ở các nước thành viên EU “cũ” nhận được trợ cấp nông nghiệp tính trên một hécta canh tác nhiều gấp 3 lần nông dân của các nước thành viên “mới”. Số tiền trợ cấp cho nông dân Pháp hiện nhiều gấp 2 lần số tiền trợ cấp cho nông dân Hungary và gấp 4 lần cho nông dân Slovakia. Chưa thấm vào đâu, số tiền trợ cấp cho nông dân Hy Lạp còn cao gấp 10 lần số tiền trợ cấp cho nông dân Rumania. Có một nghịch lý bất công là các “đại trang chủ” giàu có lại được trợ cấp nhiều gấp bội các “tiểu nông” nghèo khó, khi tính theo trợ cấp nông nghiệp bình quân trên một hécta.

Chính vì vậy, Cao ủy Nông nghiệp EU Dacian Ciolos (người Rumania) đã đề xuất một gói cải cách đầy tham vọng, bao gồm:
Tái phân bổ các khoản trợ cấp nông nghiệp, theo hướng chuyển trọng tâm từ các nước thành viên cũ giàu có (Tây Âu) sang các nước thành viên mới nghèo khó hơn (Đông Âu).
Từ bỏ việc trợ cấp nông nghiệp tràn lan và chuyển sang tập trung trợ cấp cho những người nông dân lao động trực tiếp và các chủ trang trại nhỏ.
Gắn liền các khoản trợ cấp nông nghiệp với những yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Đức và Pháp: Không từ bỏ “đặc quyền, đặc lợi”

Những người chống đối đề xuất của Cao ủy Ciolo đã ngay lập tức phản đối trước khi ông này công bố đề xuất cả gói trên.  Đức và Pháp đã ra tuyên bố chung kêu gọi bảo vệ “tính cạnh tranh của ngành nông nghiệp châu Âu” và cực lực phản đối việc gắn những đòi hỏi về môi trường với các khoản trợ cấp nông nghiệp. Cả hai nước này cũng phản đối việc “tái phân bổ các khoản trợ cấp nông nghiệp” trong nội bộ các nước thành viên EU.

Berlin và Paris không muốn từ bỏ “đặc quyền, đặc lợi” mà Brussels dành cho ngành nông nghiệp của hai nước này. Và xem ra, Ủy ban châu Âu khó có thể một mình chống lại hai nước đóng góp nhiều nhất vào ngân sách EU này.

Về phần mình, Cao ủy Ciolos cũng tỏ ra không khoan nhượng, khi tuyên bố: “Tôi đưa ra gói đề xuất này không nhằm phục vụ một nước thành viên mà có lợi cho cả 27 nước thành viên EU”. Đáng lưu ý là chính khách người Rumania 41 tuổi này từng làm bằng tiến sĩ tại Viện Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc gia Montpellier và cưới một cô vợ quốc tịch Pháp.

Cho tới nay, nông dân vẫn được EU thưởng công ngay cả khi chỉ thỏa mãn tối thiểu những đòi hỏi về bảo vệ môi trường. Một nhà bảo vệ môi trường ở Đức cho rằng đây quả là một nghịch lý “chẳng khác gì thưởng cho lái xe dừng xe trước tín hiệu đèn đỏ”.

Thế nhưng, Chính phủ Đức vẫn quả quyết rằng các biện pháp trợ cấp nông nghiệp mà chính phủ này ủng hộ đã bảo vệ môi trường một cách thỏa đáng. Thậm chí, Bộ trưởng Nông nghiệp Đức Ilse Aigner còn tuyên bố: “Vai trò tiên phong của nước Đức cần được tưởng thưởng một cách xứng đáng”. Thậm chí, vị nữ Bộ trưởng Nông nghiệp còn lớn tiếng đe dọa: “Xét cho cùng thì chính chúng tôi (Đức và Pháp) mới là người quyết định chấp nhận hay không chấp nhận biện pháp cải cách nào”.

Gây hại cho hệ sinh thái toàn cầu

Tuyên bố này đã vấp phải làn sóng phản đối của những người bảo vệ môi trường. Họ cho rằng ở nhiều nước thành viên EU, ngành nông nghiệp đã được công nghiệp hóa cao độ, các cánh đồng đã được bón phân hóa học quá mức và các mạch nước ngầm đã bị ô nhiễm bởi thuốc trừ sâu. Ông Lutz Ribbe, phụ trách Ban Chính sách Môi trường của Quĩ Di sản Thiên nhiên châu Âu (European Nature Heritage Fund” đã phải thốt lên rằng Chính sách Nông nghiệp chung hiện hành đang “bóc lột thái quá môi trường tự nhiên”.

Không những thế, các biện pháp  trợ cấp nông nghiệp hiện hành ở Liên minh châu Âu cũng đang góp phần hủy hoại hệ sinh thái ở nhiều nơi khác trên thế giới. Một trong những ví dụ điển hình là việc nông dân châu Âu dùng các khoản tiền trợ cấp ồ ạt nhập khẩu đậu tương để chăn nuôi gia súc đã góp phần dẫn đến nạn phá rừng “vô tội vạ” ở Nam Mỹ. Đó là chưa kể Chính sách Nông nghiệp chung của Liên minh châu Âu là một trong những trở ngại chính khiến cho Vòng đàm phán Doha bị bế tắc từ nhiều năm nay.

(tamnhin)